Administracja publiczna – zagadnienia prawne, instytucjonalne i koncepcje zarządzania
redakcja naukowa
Beata Detyna, Piotr Szymaniec
|
ISBN 978-83-66550-50-6
|
Jeden z czołowych polskich badaczy myśli administracyjnej, Hubert Izdebski, notuje przeobrażenia, które dokonały się w podejściu do administracji w ciągu ostatnich czterdziestu lat. Polegały one najpierw na wprowadzaniu nowej kultury zarządzania, nazwanej new public management (NPM), podkreślającej konieczność traktowania obywatela jak klienta, orientację na rezultaty, efektywność usług publicznych oraz postulującej wprowadzenie mechanizmów wymuszających konkurencję między dostawcami tych usług. Takie podejście uznano jednak za niewystarczające,
proponując nowy paradygmat – public governance (PG), wskazujący na konieczność partycypacji obywatelskiej i aktywizacji społeczeństwa obywatelskiego. Jednakże jak podkreśla ów autor, „kolejne podejścia do problematyki administracji publicznej nie zrywały całkowicie z wcześniejszymi koncepcjami i realizacjami. Niemała część dorobku poprzednich etapów nie tylko nie była odrzucana, lecz wręcz wmontowywano je w nowszy sposób widzenia administracji (…) Trzeba zatem mówić o swoiście kumulatywnej ewolucji myśli administracyjnej – od prostych schematów właściwych Rechtsstaat czy myśli Fayola do złożonego, na swój sposób postmodernistycznego, widzenia administracji w koncepcjach governance”. Nie można zatem mówić o całkowitym zanegowaniu czy dezaktualizacji wcześniejszego dorobku refleksji naukowej nad administracją, lecz o jej ciągłym. uzupełnianiu o nowe aspekty. Cechą tej ewolucji, którą charakteryzuje badacz, jest
interdyscyplinarność. Oznacza to potrzebę łączenia tradycyjnego prawniczego namysłu nad administracją, skupiającego się na ochronie praw jednostki (obywatela) w procesie administrowania oraz ograniczenia arbitralności decyzji organów w tym procesie, z podejściem wypracowanym przez ekonomistów (zwłaszcza przedstawicieli nurtu nowej ekonomii instytucjonalnej) i specjalistów z zakresu zarządzania. Ponadto przeobrażenia administracji publicznej są wypadkową procesów globalizacji i regionalizacji zachodzących we współczesnym świecie. Oddajmy jeszcze raz głos Hubertowi Izdebskiemu: „obecnie nie można zamykać nauki o administracji publicznej w granicach jednego państwa. Niezależnie od współpracy poszczególnych państw w ramach dwustronnych i wielostronnych, w tym w obrębie organizacji międzynarodowych, nie można nie dostrzegać zjawiska rozwoju administracji już nie tylko międzynarodowej, lecz także transnarodowej w postaci europejskiej administracji wspólnotowej”. W tym kontekście warto podkreślić, że przemiany postrzegania administracji publicznej w Polsce nastąpiły nieco później niż na zachodzie Europy, co było związane z okresem przemian ustrojowych i koniecznością wprowadzenia wpierw kanonów demokratycznego państwa prawnego. Perspektywa wejścia do Unii Europejskiej, a w związku z tym proces dostosowywania polskiego porządku prawnego do standardów określonych w prawie europejskim, przyspieszyły w naszym kraju dyskusje na temat administracji publicznej, które zresztą trwają do dziś. Zgodnie z postulatem interdyscyplinarnego podejścia – już kilka lat temu w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu (PWSZ AS) pojawił się pomysł cyklu publikacji, w których materia administracji publicznej byłaby analizowana z dwóch podstawowych punktów widzenia – nauk prawnych i zarządzania. W naszym opracowaniu zamieszczamy zarówno prace teoretyczne, przeglądowe, koncepcyjne, jak i studia empiryczne, dotyczące analizy zagadnień fundamentalnych dla badanej problematyki, jak też opracowania dotyczące poziomu mikro, na przykład poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.
Pierwszy numer cyklu Administracja publiczna. Zagadnienia prawne i koncepcje zarządzania, zredagowany przez Pawła Borszowskiego i Beatę Detynę, ukazał się w 2014 r., a trzeci numer – pod redakcją Beaty Detyny i Klaudii Stelmaszczyk – wydany został w 2018 r. Obecnie prezentujemy Czytelnikom kolejny tom monograficzny, nawiązujący do tamtych publikacji. Jednakże realizując postulat autorów i recenzentów tego tomu, postanowiliśmy rozszerzyć nieco formułę, uwypuklając problematykę instytucjonalną, podejmowaną zarówno od strony nauk prawnych, ale także ekonomii i nauki o polityce. Spowodowało to także modyfikację tytułu, w którym pojawiła się fraza: Zagadnienia prawne, instytucjonalne i koncepcje zarządzania. Na książkę składa się 13 tekstów autorstwa głównie pracowników dwóch jednostek organizacyjnych PWSZ AS – Instytutu Przyrodniczo-Technicznego oraz Instytutu Społeczno-Prawnego.